Πόσες φορές ρωτήσατε τον εαυτό σας ή έναν φίλο σας: «Γιατί μένεις ακόμα μαζί του/της;» Σε σχέσεις που φαίνεται να έχουν φθίνει, η προφανής απάντηση είναι «γιατί τον/την αγαπάω». Αλλά τι συμβαίνει πραγματικά;
Σύμφωνα με μία πρόσφατη έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Utah στις ΗΠΑ, η απάντηση μπορεί να είναι πιο σύνθετη και πιο αλτρουιστική από όσο νομίζαμε. Δεν μένουμε πάντα για εγωιστικούς λόγους. Μερικές φορές, μένουμε για τον άλλο.
Πότε το «Μένω» Σημαίνει «Σε Φροντίζω»
Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε το 2023, ανέδειξε ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον συμπέρασμα. Πολλοί άνθρωποι παραμένουν σε σχέσεις όπου οι δικές τους ανάγκες δεν ικανοποιούνται, όχι λόγω φόβου ή ανασφάλειας, αλλά επειδή δίνουν προτεραιότητα στην ευημερία του συντρόφου τους. Αυτή η «αλτρουιστική δέσμευση» μπορεί να εκδηλώνεται ως:
- Αγάπη-Θυσία: Η πεποίθηση ότι η παρουσία και η στήριξή μας είναι απαραίτητες για την ψυχική ηρεμία και την ευτυχία του άλλου. Η δική μας δυστυχία γίνεται ένα μικρότερο κακό σε σχέση με τον πόνο που πιστεύουμε ότι θα προκαλέσουμε.
- Υπερβολική Ευθύνη: Νιώθουμε ότι θα είμαστε «κακοί» άνθρωποι αν «εγκαταλείψουμε» κάποιον που περνάει μια δύσκολη φάση (π.χ. προβλήματα υγείας, κατάθλιψη, απώλεια).
- Φροντίδα πάνω από Ικανοποίηση: Η σχέση σταματά να είναι ένα ταξίδι κοινής ανάπτυξης και μετατρέπεται σε ένα ρόλο φροντίδας, όπου ο ένας γίνεται ο «φροντιστής» του άλλου.
Οι Άλλοι (Δύσκολοι) Λόγοι: Γιατί η Αδράνεια Είναι Πιο Εύκολη
Φυσικά, ο αλτρουιστικός λόγος είναι μόνο ένα κομμάτι του παζλ. Η ψυχολογία μας δείχνει ότι συχνά επιλέγουμε να μείνουμε για λόγους που σχετίζονται περισσότερο με το δικό μας «εγώ» και τους φόβους μας:
- Το Σύνδρομο της Επένδυσης: «Έχω ξοδέψει τόσα χρόνια, τόση ενέργεια, έκανα τόσες θυσίες». Αυτό ονομάζεται «η πλάνη της συνηθισμένης ζημιάς» – συνεχίζουμε ένα μονοπάτι μόνο και μόνο επειδή έχουμε ήδη επενδύσει σε αυτό, ακόμα και αν μας βλάπτει.
- Ο Φόβος του Αγνώστου: Το γνωστό δυσάρεστο περιβάλλον φαίνεται πιο ασφαλές από το άγνωστο. Ο φόβος της μοναξιάς, της αναζήτησης νέου συντρόφου ή της αναστάτωσης της ρουτίνας μας, είναι ισχυροί ανασταλτικοί παράγοντες.
- Κοινωνικές Προσδοκίες: Τι θα πει η οικογένεια; Τι θα πούνε οι φίλοι; Ειδικά αν υπάρχουν παιδιά, η πίεση να διατηρήσουμε μια «ολοκληρωμένη οικογένεια» μπορεί να επισκιάσει την προσωπική μας δυστυχία.
- Χαμηλή Αυτοεκτίμηση: Η πεποίθηση ότι «δεν αξίζω κάτι καλύτερο» ή ότι «δεν θα βρω ξανά αγάπη» ή «δεν μπορώ να είμαι μόνος/η» δημιουργούν ισχυρά δεσμά. Η σχέση, όσο ανθυγιεινή και αν είναι, μπορεί να μοιάζει σαν η μόνη μας ευκαιρία.
Από τη Συνειδητοποίηση στην Ενέργεια
Η απόφαση να μείνει κανείς ή να φύγει από μια σχέση είναι εξαιρετικά προσωπική και ποτέ εύκολη. Το κλειδί είναι να αναγνωρίσουμε τους πραγματικούς μας λόγους. Μήπως μένουμε γιατί πραγματικά θέλουμε το καλό του άλλου, ή μήπως μένουμε διότι υπερισχύει ο φόβος της αλλαγής;
- Αν ο κύριος λόγος είναι αλτρουιστικός, αξίζει να αναρωτηθούμε: Μήπως ουσιαστικά εμποδίζουμε τον σύντροφό μας (και τον εαυτό μας) από το να βρει μια πραγματικά ικανοποιητική σχέση; Η γνήσια αγάπη μερικές φορές σημαίνει να αφήνεις να φύγει, αυτό που δεν μπορείς πλέον να κρατήσεις.
- Αν οι λόγοι είναι φόβος ή ανασφάλεια, τότε ίσως η πιο σωστή απόφαση είναι να επενδύσουμε στον πιο σημαντικό άνθρωπο της ζωής μας: τον εαυτό μας.
Η αυτογνωσία είναι το πρώτο βήμα για να σπάσουμε τους κύκλους που μας κρατούν δέσμιους σε μια δυστυχία χωρίς προοπτική.
Γράφει η Τσιαλτζούδη Χρυσή
Σύμβουλος Προσωπικής Ανάπτυξης